Hồ sơ di sản Yên Tử đang được gấp rút hoàn thiện theo yêu cầu của UNESCO, với thời hạn nộp báo cáo vào ngày 8/11/2024, để chính thức được công nhận trở thành Di sản thế giới liên tỉnh đầu tiên ở Việt Nam.
Theo đó, sau 3 năm, Hồ sơ khoa học quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc (Hồ sơ Yên Tử) đã được đệ trình lên UNESCO vào cuối tháng 1/2024 để xét công nhận là Di sản thế giới.
Hội đồng Di tích và Di chỉ quốc tế (ICOMOS), tổ chức tư vấn cho UNESCO về di sản thế giới, đã đánh giá hồ sơ và cử đoàn chuyên gia thẩm định thực địa tại Việt Nam vào tháng 8/2024.
Ngày 26/9/2024, ICOMOS đã có tham chiếu đề nghị Việt Nam cung cấp thông tin bổ sung về 11 nội dung.
Các nội dung bao gồm: bản đồ các di tích thành phần; các thuộc tính của giá trị nổi bật toàn cầu; phân tích đối sánh nhằm nêu bật lý do, quy trình lựa chọn 20 di tích thành phần trong hồ sơ để khẳng định Yên Tử là nơi khai sinh Thiền phái Trúc Lâm Việt Nam.
Lý do vạch định những ranh giới vùng đệm 20 di tích thành phần trong mối liên quan đến vai trò của chúng với giá trị nổi bật toàn cầu dự kiến của di sản đề cử; thông tin cụ thể hơn về đánh giá tác động môi trường và đánh giá tác động di sản tại di sản đề cử và vùng đệm.
Các mối đe dọa chính và bảo tồn; hệ thống quản lý đang hoạt động và những tài liệu quản lý được cập nhật và phê duyệt; cách các di tích thành phần được chuẩn bị để đón lượng khách tham quan tăng thêm.
Kế hoạch nghiên cứu khảo cổ trong thời gian tới; nguồn kinh phí đầu tư vào di sản; khái niệm và kế hoạch quan trắc, giám sát được đề cập trong hồ sơ.
Giải trình 11 nội dung theo đề nghị của ICOMOS, các chuyên gia đến từ Viện Bảo tồn di tích, Hội Khảo cổ học Việt Nam, Trung tâm Karst và Di sản địa chất, Viện Trần Nhân Tông, Viện Nghiên cứu Tôn giáo… đã đóng góp nhiều ý kiến quan trọng, cập nhật thông tin, hình ảnh, tài liệu có tính thuyết phục cao.
Một số nội dung sẽ phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương và đơn vị tư vấn để tổng hợp, hoàn chỉnh báo cáo giải trình đúng tiến độ, như cần đưa thêm chứng cứ, tư liệu lịch sử làm rõ mối quan hệ giữa di sản vật thể và phi vật thể, di sản tư liệu (mộc bản, văn bia) để nêu bật giá trị, tầm ảnh hưởng của Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử với triều đại và xã hội thời Trần cũng như lịch sử Việt Nam.
