Tọa lạc trong sự yên bình của xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình, chùa Keo đã trải qua gần 400 năm lịch sử, vẫn lưu giữ những dấu ấn văn hóa và nghệ thuật đặc sắc của thời hậu Lê.
Chùa Keo được đặt tên Hán Việt là Thần Quang Tự. Bên cạnh mục đích thờ Phật, ngôi chùa này cũng tương tự như chùa Keo ở Nam Định khi thờ Thánh Dương Không Lộ (Tiền Phật, hậu Thánh). Vị thánh này là nhà sư thời Lý có kiến thức uyên thâm về Phật giáo. Ngoài ra, nơi đây cũng thờ phụng 1 số người có công lớn xây dựng chùa như: Nguyễn Văn Trụ, Trịnh Thị Ngọc Lễ, Trần Thị Ngọc Duyên, Hoàng Nhân Dũng, Lê Hồng Quốc.
Chùa Keo được xây dựng từ năm 1632, thời Lê Trung Hưng. Gần 400 năm qua, dù đã trải qua bao biến cố thăng trầm, chùa vẫn giữ gìn được vẻ đẹp kiến trúc nguyên sơ với diện tích 58.000m2, bao gồm 21 công trình và 157 gian. Hiện tại, 17 công trình với 128 gian vẫn đứng vững trên diện tích khoảng 41.000m2.
Chùa Keo được coi là một trong những kiệt tác kiến trúc cổ lớn nhất Việt Nam, với lối kiến trúc “Nội công ngoại quốc” đặc trưng, toàn bộ cấu trúc chủ yếu được làm từ gỗ lim, không dùng đinh mà chỉ ghép mộng gỗ, tạo nên một công trình kiến trúc độc đáo và tinh xảo.
Quần thể chùa Keo gồm nhiều công trình với đặc điểm nghệ thuật riêng biệt như Tam quan, tòa Giá Roi, hành lang đông tây, gác chuông,.. Mỗi kết cấu và bố trí đều tạo nên một tổng thể hoàn hảo và chắc chắn.
Mỗi cột, vì kèo, cánh cửa tại chùa đều được chạm khắc tinh xảo, phản ánh tài nghệ và tâm huyết của người xưa. Chùa Keo hiện lưu giữ gần 200 di vật, cổ vật quý giá, là bằng chứng cho giá trị lịch sử, văn hóa to lớn của ngôi chùa này.
Thời gian đã phủ lên chùa Keo một vẻ đẹp cổ kính, rêu phong, nhưng không kém phần gần gũi và an bình. Chùa không chỉ là điểm đến linh thiêng của người dân địa phương mà còn thu hút du khách từ khắp nơi.
Trong khuôn viên chùa có một giếng nước được xây dựng từ lâu đời. Giếng nước này có phần miệng được xếp ngay ngắn bằng những chiếc cối đá đã tồn tại vài thế kỷ. Hiện tại, hạng mục này đã được rào chắn bọc lại để bảo tồn di tích được nguyên vẹn. Các tín đồ du lịch khi tham quan chỉ có thể ngắm nhìn từ bên ngoài.
Ngoài ra, phía cuối con đường Thần Đạo trong khuôn viên chùa tọa lạc một công trình ấn tượng là tòa gác chuông. Tòa tháp bao gồm 4 tầng, trong đó tầng 1 treo khánh đá, tầng 2 đặt chuông đồng lớn, tầng 3 và tầng thượng đặt 2 chuông đồng cỡ nhỏ.
Năm 2012, chùa Keo được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt, và từ năm 2013 trở thành điểm đến du lịch quốc gia. Ngoài ra, lễ hội chùa Keo cũng được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2017, làm nổi bật thêm giá trị văn hóa, lịch sử của ngôi chùa này.
Du khách có thể ghé thăm chùa Keo vào bất cứ thời điểm nào trong năm để cầu nguyện may mắn, an lành, tài lộc cho bản thân và gia đình. Đặc biệt là trong các dịp Tết Nguyên Đán, Lễ Vu Lan… chùa cũng tổ chức nhiều hoạt động mang đậm nét đẹp Phật giáo như: thả cá, thả chim phóng sinh, giảng đạo…
Chùa Keo không chỉ là một công trình kiến trúc, mà còn là chứng nhân cho bề dày lịch sử và văn hóa của Việt Nam. Với những giá trị đặc biệt, ngôi chùa này không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là nguồn cảm hứng cho những ai đam mê khám phá và trân trọng nghệ thuật cổ xưa.
