Về miền Tây, trải nghiệm các phương tiện di chuyển đậm “chất” vùng sông nước

Trần Hùng 2314 lượt xem 21 Tháng Tư, 2021
Vùng Đồng bằng sông Cửu Long với đặc điểm hệ thống sông ngòi kênh rạch chằng chịt và để di chuyển trong điều kiện địa hình đặc thù nơi đây, người dân đã tạo, cải tiến các phương tiện di chuyển trên sông với nhiều kiểu loại và tên gọi khác nhau.

mien tay song nuoc 1

Ngoài các phương tiện có kích thước và tải trọng lớn lưu thông ở các sông lớn như ghe, tàu, phà. Căn cứ vào đặc điểm sản xuất, chức năng sử dụng và phương thức hoạt động người ta phân chia thành những loại khác nhau.

Xuồng ba lá

Mỗi khi nhắc về miền Tây, hình ảnh về chiếc xuồng nhỏ với cái tên lạ nhưng dễ nhớ này để lại trong lòng du khách, người dân nhiều kỉ niệm.

di chuyen

Xuồng ba lá hay thuyền tam bản là một loại thuyền gỗ có hình dáng nhỏ, gọn dễ luồn lách trên những con mương, con rạch nhỏ, đồng thời cũng có thể dễ dàng ra ngoài sông lớn.

xuong ba la
Gọi nó là xuồng ba lá vì ban đầu, chiếc xuồng này được làm từ ba miếng gỗ.

Xuồng làm bằng ba tấm ván gỗ dài ghép lại, các đường nối được trét bằng nhựa chai, mũi và lái đều nhọn. Để cho chiếc xuồng được giữ chắc, người ta thường dùng những thanh gỗ cong tạo thành khung, giống như khung hình xương sườn con cá. Bộ khung này có tác dụng giữ chắc các tấm ván lại với nhau để chịu được sức ép của nước từ bên ngoài tác động vào, cố định thân chiếc xuồng, giúp cho xuồng không bị biến dạng. Phía dưới các thanh cong người ta thường khoét những cái lỗ hình bán nguyệt (người dân ở đây gọi là lỗ lù), giúp cho các khoang có thể thông nước với nhau để tiện trong việc tát nước khi xuồng có nước do bị tác động trong lúc di chuyển.

Phần đầu và phần đuôi đều có hình nhọn giống nhau, nhờ vào sự giống nhau đó nên xuồng ba lá có tính linh hoạt cao hơn so với các loại tàu, ghe và xuồng khác. Với đặt thù địa hình kênh rạch chằng chịt, nhưng nhỏ, giao thông đường bộ kém phát triển thì chiếc xuồng là loại phương tiện tối ưu và phù hợp với điều kiện bà con miền Tây.

RUOT DUOI 48H 2
Cảnh rượt đổi bằng xuồng ba lá có gắn động cơ trên sông trong phim Lật mặt 5: 48h của đạo diễn Lý Hải

Có thể nói “xuồng ba lá” là hình ảnh tiêu biểu, đặc trưng cho người dân vùng đất Nam Bộ. Là phương tiện có khả năng di chuyển nhanh ngay cả ở nơi nước cạn bởi diện tích mặt tiếp xúc với nước nhỏ làm hạn chế tối đa sức cản của nước.

hai bong sung bang xuong ba la

Người ta dùng xuồng để đi lại cũng như trong đời sống và quá trình lao động sản xuất: di chuyển (đám tiệc, đi học, thăm hỏi,…), thăm câu, giăng lưới, vận chuyển sản vật khai thác được ở đồng ruộng hay là phương tiện để buôn bán.

Tắc ráng hay còn gọi là vỏ lãi (vỏ vọt)

Là một loại thuyền nhỏ dáng hình thoi, thường được làm bằng gỗ hoặc bằng nhựa composite và có gắn động cơ máy đuôi tôm ở phía sau. Là phương tiện di chuyển chủ yếu và rất được phổ biến ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ, nhất là vào mùa nước nổi.

Võ lãi

Vỏ lãi trên sông ở miền Tây được người dân xem như chiếc xe gắn máy trên đất liền. Người miền Nam đặt tên là vỏ lãi vì thấy nó có thân hình dài như con lãi. “Vỏ” là vì để phân biệt với phần ruột, ý chỉ là chiếc máy đuôi tôm chạy bằng xăng, động cơ này giúp vỏ lãi chạy nhanh, được sản xuất ở Đức hoặc Nhật Bản.

tram cim 1024x683 1

Vỏ lãi là phương tiện thon gọn, giúp người dân miền Tây dễ di chuyển trên kênh rạch chằng chịt hay vào những chỗ nhiều khu vực có nhiều lau sậy, cây cỏ.

Tắc ráng

Tắc ráng nguyên gốc xuất phát là chiếc vỏ lãi.

Picture2

Nhận thấy chiếc vỏ lãi còn có nhiều bất cập như thân xuồng còn quá rộng, mũi còn khá thấy nên khi di chuyển còn bị sức cản của nước, làm xuồng đi với vận tốc chậm. Nên ông ông Tiêu Văn Sum (hay còn gọi là Ông Năm Cải hay ông Chín Sum) đã thử tìm hiểu và cải tiến như làm thân xuồng nhỏ, mũi hẹp lại và vát lên cao. Ông dùng sơn sơn một lớp ở dưới lườn xuồng để độ ma sát giữa thân xuồng và nước giảm.

Kết quả là chiếc xuồng – vỏ lãi của ông cải tiến có tốc độ chạy nhanh hơn các xuồng máy đuôi tôm có cùng công suất.

2552 8

Bên cạnh đó, chiếc vỏ lãi cải tiếng này lại có thể vượt khỏi vùng nước nông, nước cạn, vùng quanh, uốn khúc, vùng hẹp rất linh hoạt và nhanh. Ông đặt cho chiếc xuồng – vỏ lãi cải tiến của mình là Tắc Ráng.

Hinh 9 0ff35

Ve dep VN thi anh quoc te 2

Tắc Ráng trong đời sống người dân miền sông nước. Vào mùa nước nổi, chiếc tắc ráng cũng là phương tiện để người dân đi đánh lưới, bắt cá, hái bông súng, bông điên điển…Đặc biệt, người dân có thể chuyên chở nông sản, trái cây, đưa học sinh đến trường, đưa rước dâu, đám cưới… cũng bằng tắc ráng.

Hồng Thắm

Bài viết cùng chủ đề:

    20 3

    Chữ “đức” gửi đến ngàn sau

    Những nghi thức tế lễ, những màn rước, các lễ vật và những tục lệ, điều kiêng kỵ… tạo nên sắc thái phong phú của lễ hội. Nhưng thực ra, đó mới là “phần nổi”. Lễ hội còn những câu chuyện khác mà không phải ai cũng biết đến. Càng tham gia sâu vào các...
    12 2

    Những kỷ niệm với xe đạp

    Vào những năm 1960, cả xã tôi chỉ có mấy chiếc xe đạp của các chú làm việc ở Ủy ban nhân dân xã và Ban chủ nhiệm Hợp tác xã nông nghiệp. Mỗi lần gặp các chú đạp xe trên đường làng, chúng tôi lại ngẩn ra nhìn… Những năm chống chiến tranh phá...
    22 1

    Ngôi chùa cổ lưu giữ căn hầm kháng chiến thời chống Pháp

    Ngôi chùa cổ Bối Khê, ở thôn Song Khê, xã Tam Hưng (huyện Thanh Oai), có căn hầm từ thời kháng chiến chống Pháp, lưu giữ nhiều chứng tích lịch sử hào hùng… Thế liên hoàn dưới lòng đất Những ngày nghỉ lễ 30-4, 1-5 vừa qua, rất đông du khách viếng thăm chùa Bối...
    21

    Từ truyền thuyết xưa ngẫm về đạo học thời nay

    Bước sang năm Rắn (Ất Tỵ), câu chuyện về người học trò thủy thần của thầy Chu Văn An lại được nhiều người nhắc đến. Hình ảnh người học trò dù mang thân phận khác biệt vẫn khiêm tốn theo học thầy Chu Văn An, hy sinh bản thân để cứu dân, không chỉ gợi...
    27 2

    Nhớ thời đọc báo sau giờ nghỉ trưa

    Những năm 1980, các cơ quan, doanh nghiệp trên địa bàn Thủ đô đều phải có kế hoạch dành một phần quỹ phúc lợi để mua báo ngày, báo tuần các loại cung cấp cho các phòng, ban, phân xưởng sản xuất. Đây là một cách hiệu quả để phổ biến, tuyên truyền về chủ...

Được quan tâm