Tiếng vọng trong tâm hồn xứ sở (ngắm chùa Việt trong tranh Đông Dương)

Hoàng Thơ 230 lượt xem 18 Tháng Mười, 2023

Ngày 27-10-1924, École Supérieure des Beaux-Arts de l’Indochine tức Trường Mỹ thuật Đông Dương được thành lập theo sắc lệnh của Toàn quyền Đông Dương Martial Merlin. Hiệu trưởng đầu tiên của ngôi trường này là họa sĩ người Pháp Victor Tardieu (1870-1937).

z4788456679948 53bbdd6c6760f12f5157c3d805af563f 3834
Tiếng vọng trong tâm hồn xứ sở (ngắm chùa Việt trong tranh Đông Dương)

Ông đồng thời cũng là người đã sáng lập nên ngôi trường này, với sự phụ tá đắc lực của họa sĩ người Việt là Nam Sơn. Bằng nhiệt huyết nghệ thuật và cảm tình đặc biệt với xứ sở Đông Dương, Victor Tardieu cùng với các họa sĩ người Pháp như Alix Aymé, Joseph Inguiumberty, Victor Jules Ésvariste Jonchère,… đã truyền cảm hứng cùng kỹ thuật sáng tạo mới mẻ cho những lứa sinh viên người Việt đầu tiên của Trường Mỹ thuật Đông Dương.

Đây chính là những viên đá móng đầu tiên, để rồi được tiếp nối với các thế hệ thầy trò của ngôi trường này, góp phần xây dựng nên một thời kỳ lộng lẫy trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam mà ảnh hưởng còn kéo dài rất lâu về sau nữa.

box tiengvong 3411

Những cái tên như Mai Trung Thứ, Lê Phổ, Vũ Cao Đàm, Lê Thị Lựu, Nguyễn Phan Chánh, Phạm Hậu, Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân, Bùi Xuân Phái, Tôn Thất Đào,… đã ghi đậm dấu ấn và tiếng tăm của mình trong nền hội họa nước nhà và còn lan xa hơn nữa.

Điều đặc biệt đó là mặc dù được giáo dục theo phương pháp hội họa của phương Tây, tuy nhiên, cùng sự hướng dẫn, gợi mở từ các vị thầy người Pháp, các thế hệ họa sĩ Trường Mỹ thuật Đông Dương đã đưa những yếu tố của dân tộc, chất liệu và hồn cốt của xứ sở vào trong tác phẩm của mình. Cũng chính điều đó đã làm nên nét đặc biệt của hội họa Đông Dương.

Thế nhưng, ngược dòng thời gian về trước đó nữa, trước khi ngôi trường mỹ thuật đầu tiên của xứ Đông Dương ra đời, chúng ta còn có thể bắt gặp những “họa sĩ du hành” người Pháp tìm đến Đông Dương. Họ tìm đến vùng đất này ngoài những nhiệm vụ nhất định được giao phó, còn mang theo cả tâm hồn đầy phiêu lưu, xuống tàu từ cảng Marseille, vượt biển để đến một xứ sở với nền văn hóa xa lạ. Và rồi họ đã để lại một di sản đầy sắc màu hoài niệm về vùng đất thanh bình, nơi mà “ngay khi ta có những nỗi buồn lớn nhất trần gian thì ta vẫn buộc phải vui cười” .

box tiengvong1 4373

Lẫn trong những khung cảnh được các họa sĩ Đông Dương ghi lại bằng cọ vẽ, còn thấp thoáng hình ảnh những ngôi chùa. Có lúc những mái ngói nâu đỏ uốn cong mềm mại nằm lẫn giữa màu xanh cỏ cây, có khi ngôi chùa lại hiển hiện với sắc nâu bình dị giữa làng mạc, bên cạnh một phiên chợ trù phú, ghi dấu những sinh hoạt đời thường của ngôi làng Việt Nam, hoặc trở nên huyền diệu trong sắc đỏ vàng đầy sang cả của một bức bình phong sơn mài, hoặc đôi khi khác hơn là bức chân dung của một nhà sư đang nhiếp tâm tụng niệm.

Dù theo lối biểu hiện nào, hình ảnh chùa chiền hiện lên trong tranh Đông Dương vẫn chất chứa một sự gần gũi đặc biệt. Sự gần gũi ấy, có lẽ biểu hiện nên từ chính vị trí của chính ngôi chùa trong việc tạo tác nên đời sống tinh thần của con người, giữa dòng chảy bất tận của tâm hồn xứ sở.

z4788456811282 1dcb68b9dabcb30429f06802b0ccfc21 8959
“Đường lên chùa Thầy”, màu nước trên lụa, Trần Duy (1920-2014)
z4788456871471 75b052b4ae8ba90016b3cf60520af5a6 1303
“Chùa Láng”, sơn dầu, Jean Jacques Rousseau (1861-1911)
z4788457196083 ba836596be908895ce20154f0d1cc6dd 7210
“Trong chùa”, màu nước trên lụa, Nguyễn Tường Lân (1906-1946)
z4788456945691 bf86699e81bb6950edd8baedca9046ee 1081
“Chân dung nhà sư”, sơn dầu, Lưu Văn Sìn (1905-1983)
z4788457335021 565efcebe66f8550ae2718ea31c966e5 5201
“Chùa Từ Hiếu”, sơn dầu, Tôn Thất Đào (1910-1979)
z4788457295500 04ecba5ccce77072a3b8e3b3f8904922 2720
“Chùa làng giấy ở Hà Nội”, sơn dầu, Maurice Ménardeau (1897-1971)
z4788457039034 7178d9027ba6ddde316aee76f0ce693b 5598
“Chùa Thiên Mụ”, sơn mài, Nguyễn Gia Trí (1908-1993)
z4788457384853 489eada7812b92e3aa37ee8249288d40 1130
“Chùa Láng”, màu nước, Trần Quang Trân (1900-1969)

( Jean Tardieu, Thư Hà Nội. Jean Tardieu là con trai của Victor Tardieu)

 

Nguồn: Lương Hoàng/Báo Giác Ngộ

Bài viết cùng chủ đề:

    19 e1730792775247

    Không gian ngôi làng cổ nằm bên bờ sông Hồng

    Làng Đông Ngạc (hay làng Kẻ Vẽ) là ngôi làng cổ nằm bên bờ sông Hồng có niên đại vài trăm năm. Đây là một trong những ngôi làng hiếm hoi có hệ thống công trình văn hóa cộng đồng phong phú, gồm: đình, đền, chùa, miếu, văn chỉ… vẫn giữ được nét cổ kính,...
    2

    Độc đáo điệu múa Tắc xình của người Sán Chay ở Thái Nguyên

    Tắc xình vốn là điệu múa truyền thống của cộng đồng người Sán Chay ở xóm Đồng Tiến, xã Yên Lạc (huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên). Đây là hoạt động tín ngưỡng, cầu nối tâm linh để người dân cám tạ trời đất cho mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu, gia đình...
    3 1

    Dấu xưa mở cõi đất phương Nam: Huyền tích Phù Sơn tự

    Giữa cánh đồng mênh mông bát ngát, từ xa đã nhìn thấy tượng Phật Quan Âm và Phật Di Đà cao chừng 30 m, uy nghi sừng sững. Đó là Phù Sơn tự (còn gọi là Núi Nổi), tọa lạc tại giồng Trà Dên, thuộc xã Tân Thạnh, TX.Tân Châu, An Giang. Chuyện chiếc thuyền...
    3 8

    Dấu xưa – Hồn phố: Về Nghệ An thăm cổng phủ Tương Dương

    Di tích cổng phủ Tương Dương nằm ở bản Cửa Rào 1, xã Xá Lượng, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An, nơi giao giữa sông Nậm Nơn và Nậm Mộ – khởi nguồn của dòng sông Lam. Theo báo Nghệ An, cổng phủ Tương Dương đã tồn tại hàng trăm năm. Hiện nay, di tích...
    1 7 e1729669902423

    Không gian ngôi chùa cổ có cây thị gần 400 năm tuổi ở Hà Nam

    Chùa Cây Thị ở tỉnh Hà Nam có không gian kiến trúc cổ kính, đặc biệt trong khuôn viên ngôi chùa có cây thị cao hơn 10m, với niên đại khoảng 370 năm là điểm nhấn thu hút người dân và du khách thập phương tới chiêm bái. Theo Công luận

Được quan tâm