Sông Kiến Giang hay câu hò khoan Lệ Thủy là nơi gắn liền với tuổi thơ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Từ ngôi nhà nhỏ bên sông, con đường và dòng sông ngày đó, giờ đây đã trở thành địa chỉ đỏ để du khách thập phương và nhân dân đến tham quan mỗi dịp lễ tết.
Tại thôn An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy tỉnh Quảng Bình có một ngôi nhà gỗ 3 gian bên dòng sông Kiến Giang, mà cách đây 122 năm Đại tướng Võ Nguyên Giáp cất tiếng khóc chào đời và có bao kỷ niệm của tuổi thơ. Cũng từ đây khi mới qua 17 tuổi chứng kiến bước chân Đại tướng vào Huế tham gia cách mạng. Trong suốt hành trình cách mạng dành tự do cho tổ quốc rồi đến ngày về yên nghỉ trên đất mẹ. Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn canh cánh nỗi nhớ thương thẳm sâu về quê nhà và dòng sông.
Giờ đây vẫn ngôi nhà gỗ ba, gian dòng sông Kiến Giang vẫn còn đó, nhưng theo thời gian mọi thứ đã đổi thay. Theo chân du khách về thăm quê hương của đại tướng trong dịp này hình bóng ngôi nhà vẫn giữ được nét tôn kính cổ xưa. Mặc dù trải qua hàng trăm năm, từ thời chiến tranh bị giặc Pháp đốt rồi bị hư hỏng theo thời gian, nhưng bằng sự quan tâm trùng tu của con cháu và chính quyền địa phương thì ngôi nhà gỗ 3 gian, 2 chái vẫn sừng sững hiên ngang. Trở thành ngôi nhà lưu niệm lưu giữ lại kỷ niệm, ký ức hào hùng để giáo dục lòng yêu nước cho các thế hệ mai sau.
Theo như ông Hàm cháu của Đại tướng, người nhận nhiệm vụ trông coi ngôi nhà gần 45 năm qua cho biết mỗi lần về thăm nhà, Đại tướng đều dừng xe tận ngoài bờ sông rồi đi bộ vào để có thể bắt tay, chào hỏi bà con hàng xóm. Sau đó vào nhà dâng hương bàn thờ tổ tiên, đi viếng mộ bố mẹ ở nghĩa trang liệt sĩ và thăm vườn nhà, bà con lối xóm.
Sinh thời, Đại tướng từng nói: “Quảng Bình là nhà tôi, khi nào làm xong việc nước thì tôi về nhà”. Chắc hẳn trong mỗi người dân xứ Quảng khi xa quê vẫn luôn đau đáu nhớ nhung bến nước dòng Kiến Giang, nhớ giọng nói ấm tình quê Quảng Bình, nhớ làn điệu Hò khoan Lệ Thủy, nhớ không khí vui tươi của lễ hội đua thuyền truyền thống.
Lệ Thủy là vùng đất nông nghiệp gắn liền với hình ảnh của cây lúa. Hầu như lần nào về quê, Đại tướng cũng hỏi về công việc trồng lúa của nhân dân trong huyện. Đại tướng nói, quê hương mình có sông dài, đồng rộng, lại có vùng vời phá mênh mông nên chúng ta phải duy trì và phát triển nông nghiệp. Giờ đây vùng đất này đã đổi thay phát triển về mọi mặt nhưng trong lòng của người dân Quảng Bình và nhân dân cả nước thì Đại tướng Võ Nguyên Giáp và dòng Kiến Giang đã trở thành hình ảnh đại diện cho quê hương Lệ Thủy.
