Trong một dịp may tình cờ, tôi có được một chồng dĩa hát than cũ suýt nữa bị đem bỏ vì không dùng từ lâu. Bộ đĩa có hơn trăm cái, có vài cái bị nứt. Mỗi cái dĩa đều nằm trong bao giấy vuông có khoét sẵn một lỗ tròn giữa tâm để lộ cái nhãn đĩa cũng hình tròn. Có cái nhãn tím, cái nhãn đỏ.
Số dĩa hát cũ này đều của hãng ASIA, sản xuất khỏang từ giữa những năm 30 đến 1955. Chủ sở hữu đã mất vốn là hiệu trưởng một trường dạy nghề lớn do Tây trả lương, thuộc tầng lớp khá giả mới sắm đầy đủ như vậy. Trong đó còn nguyên bộ tuồng “Quan Âm” do danh ca Tư Sạng ca tới 14 dĩa. Bộ “Tây Sơn anh kiệt” 7 dĩa. “Mục liên Thanh đề” 6 dĩa.
Cách nay mấy chục năm, nhà tôi cũng có lưu hai dĩa Đêm đông do danh ca Năm Nghĩa ca nằm trong bộ dĩa hát này. Ông Năm Nghĩa tức Lư Hòa Nghĩa, là dưỡng phụ của cố nghệ sĩ Thanh Nga. Theo ba tôi kể, ông là người nổi tiếng rất sớm khi mới mười lăm tuổi, ca muồi và chắc nhịp, giỏi đờn kìm. Bài Dạ cổ hoài lang từ nhịp đôi nguyên gốc của ông Cao Văn Lầu, ông Tư Chơi chuyển sang nhịp 4. Năm 1934, nó đang thịnh hành với nhịp 4 thì ông Năm Nghĩa kéo dài gấp đôi, chỉnh sửa cho muồi. Bài “Văng vẳng tiếng chuông chùa” theo bản đờn mà kéo thành 8 nhịp. Sau này nó thành 16, 32, 64… Vì mê giọng ca của ông, Ba tôi ráng mua cặp dĩa hát này, chỉ đợi khi nhà hàng xóm rảnh máy là mang qua xin nghe ké. Mê như vậy mà cuối cùng cũng chẳng mua nổi cái máy có cái loa hình bông rau muống cho đến khi không ai nghe máy hát dĩa nữa.
Má tôi thì mê giọng ca cô Tư Sạng. Mê nhất là trong mấy tuồng Đêm khuya trông chồng, Chung Vô Diệm, Hoa rơi cửa phật (hát chung với Tám Thưa), Quan Âm (hát chung với Chín Hòa). Cô Tư Sạng có giọng ca trong trẻo, dịu dàng nhưng chứa đựng tình cảm não nùng ai óan, nên khi ca tâm sự của phụ nữ sầu tình thì bộ đĩa nào cũng đắt người mua. Cô chính là vợ thứ hai của nghệ sĩ lừng danh Năm Châu. Sau cô chia tay nghệ sĩ Năm Châu và thành vợ thứ ông Năm Mạnh, chủ hãng đĩa ASIA, nơi đã giúp cô thành danh vượt bực với giọng ca thu trong cả trăm dĩa hát. Ông Năm Châu đau buồn trước sự gãy đổ hạnh phúc gia đình nên bộc lộ nỗi đau trong nhiều tác phẩm. Đó là: Mổ Tỉ Cang (Cô Năm Cần Thơ ca), Mộc Quế Anh (cô Năm Đồ)…Hai tuồng sau này tôi thích lại không có trong bộ dĩa là Men rượu Hương tình và Sân khấu về khuya.