Đối với người dân xứ Huế, núi Kim Phụng thuộc vùng tây nam kinh thành Huế cũng là ngọn núi thiêng mà bất cứ ai đều mong muốn chinh phục, ít nhất một lần trong đời.
Từ TP.Huế đi tuyến đường QL49 ngược theo sông Hương lên phía đầu nguồn, khi ngang qua khu vực lăng Cơ Thánh, nhìn thẳng sang phía bắc sông Hương là thấy núi Kim Phụng sừng sững giữa một vùng quần sơn trập trùng. Lăng Cơ Thánh còn gọi Lăng Sọ, lăng của ông Nguyễn Phúc Luân (1733 – 1765), thân phụ vua Gia Long, tọa lạc ở làng Cư Chánh, xã Thủy Bằng, nay thuộc TP.Huế. Từ kinh thành Huế nhìn lên phía tây, cũng thấy núi Kim Phụng sừng sững với hình thế uy nghi giữa đất trời.
Núi Kim Phụng còn có tên là Thương Sơn, hay tên khác là Thiên Dữu, ở phía tây nam kinh thành Huế, thuộc địa phận xã Hương Thọ (nay thuộc TP.Huế). Núi có hình thế khum khum cao lớn, trông như vựa thóc tròn. Đối với người dân tuyến biển, Kim Phụng là ngọn “hải đăng” định hướng ra khơi đánh bắt trở về. Từ vùng biển xa bờ của tỉnh Thừa Thiên-Huế nhìn vào đã thấy núi Kim Phụng sừng sững vươn cao, để ngư dân định hướng vào bờ khi thuyền đã đầy ắp cá, mực.
Cũng như Duệ Sơn, Thương Sơn được triều Nguyễn chạm vào Chương đỉnh, như một thắng cảnh tiêu biểu của giang sơn nước Việt. Kim Phụng hay Thương Sơn là ngọn núi đẹp khác thường, được nhiều nhà phong thủy xem là ngọn núi chủ thứ nhất của hệ sơn mạch xứ Huế. Năm Tự Đức thứ 3 (1850), Thương Sơn còn được xếp vào hàng danh sơn, chép trong điển thờ, hằng năm sai quan viên sắm lễ vật tế lễ sơn thần.
Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Kim Phụng là vùng núi thuộc kiểm soát của dân quân cách mạng. Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa T.Ư, trong đêm tưởng niệm nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường và nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ tại TP.Huế hồi tháng 7.2023, đã chia sẻ: “Những ngày hoạt động cách mạng trên rừng, chiều chiều, tôi và Hoàng Phủ Ngọc Tường thường lên ngồi trên đỉnh núi Kim Phụng nhìn về TP.Huế và mong nước đến ngày hòa bình để được về với Huế”. Và ông cũng đã có những dòng thơ viết vào sổ tang:
Nhớ ngày kháng chiến
Cùng ngồi trên núi Kim Phụng
Nhìn về Huế
Chúng ta nói với nhau
Mong ngày đất nước thanh bình lại về với Huế
Hơn 50 năm, cứ thế đi mãi…
Núi Kim Phụng chỉ cách TP.Huế chừng 10 km đường chim bay, nhưng trong chiến tranh nơi đây vẫn là vùng ngăn cách không thể về nhà của những người làm cách mạng.
Lên núi thưởng trà
Ngày nay, với giới trẻ Huế, niềm đam mê chinh phục Kim Phụng vẫn là một trải nghiệm thú vị khi đi bộ, leo núi, qua đêm trên đỉnh núi và thưởng trà vào lúc bình minh.
Từ TP.Huế, hành trình chinh phục đỉnh Kim Phụng của chúng tôi thường bắt đầu vào khoảng đầu giờ chiều. Hành trang mang theo là lều trại, túi ngủ, một ít thức ăn, nước uống và không thể thiếu ấm trà ướp hương sen hồ Tịnh Tâm.
Sau khi gửi xe máy dưới chân núi ở làng Hải Cát (xã Hương Thọ, TP.Huế), chúng tôi bắt đầu đi bộ lên núi theo đường mòn lâm sinh của người dân địa phương. Đi bộ chừng 2 giờ đồng hồ, lên đến đỉnh núi cũng là lúc hoàng hôn buông xuống. Sương lạnh bắt đầu thấm mát. Chúng tôi chọn điểm nghỉ qua đêm trên những tảng đá bằng phẳng, trải bạt và dựng lều. Một bếp lửa được nhóm lên từ cành khô thu gom được. Cả nhóm bắt đầu chuẩn bị bữa tối và nhìn về thành phố đang lên đèn. Huế về đêm lấp lánh xa xa như thảm hoa đăng lung linh huyền hoặc.
