Trong cuộc sống này, ai cũng phải ăn uống, điều đó luôn luôn được xem là sự ưu tiên số một. Tuy nhiên, về quan niệm ăn uống thì không một ai giống ai cả. Một số quốc gia trên thế giới xem chuyện ăn uống là một điều bình thường, là chuyện đương nhiên. Nhưng đối với người Việt Nam, ăn uống là một câu chuyện rất dài.
Ăn uống tự nó chính là văn hóa, việc ăn uống phụ thuộc rất nhiều vào môi trường tự nhiên, Ví dụ như những quốc gia có nền văn hóa du mục như Phương Tây và Trung Hoa thì thiên về thịt, nhưng đối với văn hóa ăn uống của người Việt thì bộc lộ rõ nền văn hóa gắn liền với cây lúa nước thân thuộc, tức nền nông nghiệp lúa nước.
LÚA GẠO, NỀN TẢNG CỦA VĂN HÓA ẨM THỰC VIỆT
Người Việt Nam với hình ảnh cây lúa. Ảnh: Vũ Hà.
Cơ cấu ăn uống của người Việt của chúng ta thiên về thực vật, và trong danh sách đó thì lúa gạo đứng đầu bảng, tục ngữ ta có câu như: Cơm tẻ mẹ ruột ; Đói thì thèm thịt thèm xôi, hễ no cơm tẻ thì thôi mọi đường…
Là một đất nước có nền nông nghiệp lúa nước gắn liền với lịch sử hơn 2000 năm, không lạ gì khi thấy người Việt chúng ta trọng cây lúa,hình ảnh cây lúa cũng được xem như là tiêu chuẩn của cái đẹp như câu tục ngữ:Thân em như lúa nếp tơ, xanh cây tốt rễ, phởn phơ phơi màu.
Việt Nam vốn có nền văn hóa lúa nước lâu đời.
Thậm chí ngay cả trong lịch sử, có một thời chúng ta xem mọi giá trị như lương, thuế, học phí,… cũng được “quy ra bằng thóc và gạo”. Ngay cả tiếng việt cũng có vô số từ để chỉ và nói từng bộ phận của cây lúa.
RAU QUẢ, ĐIỀU PHẢI CÓ CỦA ẨM THỰC VIỆT
Theo sau cây lúa thì chỉ có các loại trái cây, củ quả khác. Với khí hậu đa dạng và địa hình độc đáo, Việt Nam là một trong những trung tâm trồng trọt của Đông Nam Á, điều đó bảo đảm ở nước ta đều có rau củ quả để ăn uống và trồng trọt, bất kể ở mùa nào, tức Mùa nào thức nấy, cực kì đa dạng và phong phú.
Rau củ quả Việt Nam rất đa dạng, mùa nào cũng có.
Người Việt dùng rau như là một điều nhất thiết của mọi món ăn, có thể thấy qua các câu tục ngữ như: Đói ăn rau, đau uống thuốc; Ăn cơm không rau như người giàu chết không kèn trống; Ăn cơm không rau như đánh nhau không có người gỡ,…
Hầu như trong mọi món ăn Việt đều có sự xuất hiện của rau củ.
Tuy nhiên, về rau thì trong bữa ăn Việt Nam chỉ có hai món là chiếm vị trí số một cho sự quen thuộc, gần gũi và thường xuất hiện nhất, đó chính là rau muống và dưa cà: Anh đi anh nhớ quê nhà, nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.
Rau muống và tương cà là hai món ăn điển hình nhất của ẩm thực Việt
Thậm chí trong lịch sử người Việt xưa, rau muống là một trong những món ngon đặc sắc được dùng để tiến dâng cho vua từ thời Hùng Vương. Ngay cả trong các sự tích dân gian cũng xuất hiện hai loại rau củ này.
Xét về phương diện chế biến món ăn, cà và rau cải đem muối dưa thì đủ để tạo thành một món ngon phù hợp với mọi thời tiết và thừa sức đánh gục mọi khẩu vị khó tính nhất, ngon miệng đến mức những câu tục ngữ như: Có dưa, chừa rau; Có cà thì tha gắp mắm; Thịt cà là hoa, tương cà là gia bản…. Chưa kể những món ăn này rất dễ trồng và dễ chế biến, phù hợp với nhiều cách chế biến từ chiên, xào, hấp, luộc, nướng,…
GIA VỊ, ĐIỀU TUYỆT VỜI CỦA ẨM THỰC VIỆT NAM
Khác với các quốc gia Phương Tây với những gia vị đơn giản như tiêu, muối, bơ,… Thì người Việt chúng ta áp dụng triệt để từng loại rau quả, cho đến cả hoa và lá của thực vật cũng được dùng để làm gia vị như hành, gừng, ớt, tỏi, riềng, rau mùi, rau răm, rau húng, xương sông, thìa lìa, hồ tiêu, tía tô, kinh giời, lá lốt, diếp cá, lá quế,…. Và vô số các loại gia vị khác.
Gia vị Việt Nam cực kì phong phú và đa dạng. Ảnh: Học món Việt.
Những gia vị ấy nằm riêng trong từng mọi món ăn Việt cũng đã đủ đa dạng, chưa kể đến việc kết hợp giữa các gia vị khác nhau để tạo nên những món ăn hấp dẫn mà vẫn giữ nguyên đẩy đủ cả mùi lẫn vị, đậm đà tinh tế, đủ để thấy ẩm thực chúng ta đặc biệt và đa dạng như thế nào. Có thể nói, một món ăn là một bức tranh và gia vị Việt chính là màu sơn vậy.
Gia vị trong ẩm thực Việt góp phần làm món ăn thêm đặc sắc hơn.
Ẩm thực Việt đã có một lịch sử lâu đời gắn liền với văn hóa của dân tộc Việt Nam, không chỉ đơn giản là ăn uống để sinh tồn và phát triển, văn hóa ăn uống của người Việt qua nhiều thế kỉ đã phát triển và đã trở thành một nét văn hóa đặc sắc, có thể xem như là nét riêng của mình vậy.
Còn tiếp.
Tổng hợp: Dương Phong.
